حضور و بازدید از نمایشگاه، توجه ذهن را به نکاتی معطوف میکند که متأسفانه به جای خالی آنها در زندگی امروز کودکان شهرمان نظری نکردهایم و شاید هم فراموش کردهایم بازی برای کودکانمان امکان تجربه گذشته و تمرین آینده را فراهم میکند. کودکان، بازی را جزء مهمی از زندگی خود میدانند. آنها بازی را با تمام انرژی و شادی که برایشان به ارمغان میآورد به خواب و خوراکشان ترجیح میدهند. بسیارند کودکانی که باید حین بازی به یادشان آورد که ساعتهاست که غذایی نخورده، یا خواب کافی نداشتهاند. حال، آیا من و شما بهعنوان اولیای این کودکان باور و رفتارشان را میپذیریم؟ و سؤال بعد اینکه آیا با درک اینکه بازی، بخش تاثیرگذاری در زندگی کودکان است فضا و مجالی برای بازی آنها اختصاص میدهیم؟
باید توجه داشت که کودک بهوسیله بازی با گذشتهاش آشنا میشود و در قالب بازی تجارب گذشته را با الگوها و ادراکات جدید تلفیق میکند و بهطور مستمر تشخصی را تجربه میکند که این امر آینده اجتماعی پویا، خلاق و بانشاط را نوید میدهد و تضمین میکند. کودک از طریق بازی با محیط اطراف خود روابط، مسئولیت، همکاری و در یک کلمه زندگی آینده آشنا میشود. بسیاری از روانشناسان معتقدند بازی، آمادهشدن کودک برای رشد و نمو و تمرینی مقدماتی برای پذیرفتن مسئولیتهای بزرگ در آینده است. بازی راه کودک به سوی اداره صحیح است.بازی از 4 جنبه زیستی، شخصیتی، تعالی زندگی و اجتماعی و فرهنگی با تاکید بر لزوم تخلیه انرژی کودک، بالابردن ظرفیتهای ارتباطی و فکری کودک، تعامل با اشیا و محیط زندگی همچنین شناخت نقشهای اجتماعی توسط علوم مختلف رفتاری مورد بررسی قرار گرفته است.
کودکان در فرهنگهای مختلف و براساس الگوهایی که در هر سنت و آیینی برای آنها تعریف میشود نقشهای اجتماعی را بازی میکنند. این سیر، ناخودآگاه کودکان را به تمرین نقش و جایگاههایی که میخواهند در آینده آنها را دراختیار بگیرند وامیدارد. اهمیت پیمودن صحیح و اصولی این فرایند به اندازهای است که میتوان با جرأت گفت بسیاری از نابهنجاریهای امروز جامعه شهروندی ریشه در تمرین نامناسب دیروز کودکان دارد.
دور از نظر نیست که امروزه با گسترش و پیشرفت علوم و صنعتیشدن زندگی جای خالی بازیهای خلاقانه و مبتکرانه احساس میشود. کودکان از سنین پایین به بازیهای رایانهای روی میآورند و کمتر به بازیهای دستی و فیزیکی علاقه نشان میدهند. بازیهای گروهی و خانوادگی به فراموشی سپرده شده و درحال منسوخشدن است. این درحالی است که در غالب اوقات تغییر شکل و محتوای بازیها و اسباب بازیهای غربی عامل تهدیدکننده سلامت روان کودکان محسوب شده و بازیهای رایانهای فشار روانی و استرس زیادی به بچهها وارد میکند و از سویی بهدلیل ایستایی و عدمتحرک به هنگام بازی، سلامت جسمانی کودکان را نیز تهدید میکند.
همچنین باید توجه داشت بهدلیل مشغله کاری و مشکلات اقتصادی در خانواده، نبود فضای مناسب بازی و آپارتماننشینی، خانوار فاقد بازیهای دستهجمعی و قصه گویی شده و به این دلیل کانون خانواده دستخوش تغییرات ناپسند شده است.وظیفه تمامی نهادها و دستگاههای فرهنگی بهخصوص اولیای کودکان است تا زمینه بازی کودکان را فراهم کنند. برگزاری نمایشگاه اسباب بازی و سرگرمیهای کودکان فرصتی است برای خانوادهها تا فن و هنر حضور با کودکان در فضایی مفرح و شاد همچنین انتخاب بازیها و سرگرمیهای مفید برای کودکان خود را تمرین کنند.
* معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران